Vụ 600 loại sữa giả: Bóc trần lỗ hổng nghiêm trọng trong thực thi pháp luật
(VNF) - Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty Luật SBLAW khẳng định việc phát hiện 600 loại sữa bột giả trị giá 500 tỷ đã cho thấy những lỗ hổng nghiệm trong trọng thực thi pháp luật về hàng hoá. Cùng với đó, vụ việc này cũng cho thấy tình trạng chồng chéo trong trách nhiệm giữa các cơ quan quản lý nhà nước là một vấn đề tồn tại nhiều năm.
Đường dây sản xuất sữa giả vừa được Bộ Công an triệt phá với quy mô lớn với doanh thu gần 500 tỷ đồng xảy ra tại Công ty cổ phần Dược quốc tế Rance Pharma và Công ty cổ phần Dược dinh dưỡng Hacofood Group.
Vụ việc này đã đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước trong việc sản xuất hàng hoá. Xung quanh vấn đề này, Tạp chí Đầu tư Tài chính -VietnamFinance có cuộc trò chuyện với Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SBLAW.

- Vụ việc này đã đặt ra câu hỏi lớn về vấn đề quản lý. Vậy các cơ quan quản lý sẽ phải chịu trách nhiệm như thế nào trong vụ việc này?
Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Đường dây sản xuất sữa giả vừa bị Bộ Công an triệt phá không chỉ là vụ án kinh tế đơn thuần mà còn bộc lộ rõ những lỗ hổng trong hoạt động quản lý nhà nước, đặc biệt là ở cấp thực thi.
Về nguyên tắc, các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm chức năng, thực phẩm dinh dưỡng… đều phải tuân thủ các điều kiện nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm, công bố chất lượng, nhãn mác, quảng cáo và hậu kiểm. Những điều này đã được quy định rõ trong các văn bản pháp luật như Luật An toàn thực phẩm, Nghị định 15/2018/NĐ-CP, và các quy chuẩn của Bộ Y tế.
Tuy nhiên, điều đáng nói là vụ việc này diễn ra công khai trong suốt 4 năm, với hàng trăm sản phẩm được tiêu thụ qua các kênh thương mại điện tử và mạng xã hội, mà vẫn không bị phát hiện sớm.
Điều này cho thấy một số vấn đề còn bất cập như sau:
Đầu tiên, công tác thanh tra, hậu kiểm còn hình thức hoặc không được triển khai đúng trọng tâm.
Tiếp theo, thiếu sự phối hợp liên ngành giữa các cơ quan chức năng, như y tế, công thương, quản lý thị trường, công an, thông tin – truyền thông.
Và việc ứng dụng công nghệ vào giám sát, cảnh báo sớm còn hạn chế, trong khi các đối tượng vi phạm lại rất nhanh nhạy trong việc lợi dụng không gian mạng.
Do đó, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước trong vụ việc này cần được xem xét khi cơ quan công an có kết luận điều tra, từ kết luận điều tra mới có thể xem xét trách nhiệm của các cơ quan chức năng để xảy ra tình trạng này.
Theo quan điểm của tôi, dư luận đang rất bức xúc nhưng chúng ta cũng cần kiên nhẫn, thận trọng đợi quá trình điều tra của cơ quan công an.
- Nhưng chúng ta đã có pháp luật về phòng chống hàng nhái, hàng giả. Vậy nguyên nhân của vấn đề này nằm ở đâu? Là lỗi tại pháp luật hay lỗi do vấn đề thực thi, thưa Luật sư?
Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Pháp luật phòng chống hàng giả hiện nay về cơ bản đã có đầy đủ hành lang pháp lý, từ xử phạt hành chính đến chế tài hình sự.
Tuy nhiên, vẫn còn những lỗ hổng nghiêm trọng trong thực tiễn áp dụng, đặc biệt là:
Thứ nhất, cơ chế tự công bố sản phẩm (theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP) bị lạm dụng và thiếu khâu hậu kiểm trên thực tế.
Thứ hai, với một số nhóm thực phẩm chức năng, doanh nghiệp chỉ cần nộp hồ sơ là có thể đưa sản phẩm ra thị trường mà không qua khâu thẩm định hay kiểm nghiệm độc lập. Nếu không có hậu kiểm nghiêm túc, điều này vô tình tiếp tay cho các sản phẩm giả, kém chất lượng "hợp pháp hóa" giấy tờ.
Thứ ba, chế tài hành chính chưa tương xứng với hậu quả:
Vì vậy, tôi cho rằng đã đến lúc phải rà soát và sửa đổi các quy định liên quan đến quản lý sản phẩm tiêu dùng đặc biệt – như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, dược phẩm…; đồng thời nâng cao vai trò của công nghệ, tăng cường thanh tra đột xuất và xử lý hình sự những trường hợp gây hậu quả lớn.

- Bộ Công Thương đã lên tiếng khẳng định cơ quan quản lý trong lĩnh vực này là Bộ Y tế vì bộ này mới là cơ quan cấp phép. Vậy trách nhiệm trong vụ việc này là của cơ quan cụ thể nào?
Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Vụ việc gần 600 loại sữa bột giả với tổng giá trị lên tới gần 500 tỷ đồng được sản xuất và lưu hành trong thời gian dài mà không phát hiện được kịp thời, đây rõ ràng cho thấy một lỗ hổng nghiêm trọng trong công tác phối hợp quản lý nhà nước giữa các cơ quan chức năng.
Trong vụ việc này, việc Bộ Công thương - cơ quan chủ quản của lực lượng Quản lý thị trường, lên tiếng khẳng định rằng trách nhiệm thuộc về Bộ Y tế vì đây là cơ quan cấp phép sản phẩm.
Trên thực tế, mặc dù Bộ Y tế là đơn vị chịu trách nhiệm cấp phép và lưu hành và hậu kiểm chất lượng sản phẩm, nhưng lực lượng Quản lý thị trường, trực thuộc Bộ Công Thương là cơ quan có chức năng và thẩm quyền trực tiếp trong việc giám sát thị trường, kiểm tra hoạt động lưu thông hàng hóa, phát hiện và xử lý hàng giả, hàng nhái.
Chúng ta cũng cần nhắc tới trách nhiệm của Bộ Y tế trong việc hậu kiểm và kiểm soát chất lượng các sản phẩm đã được cấp phép. Nếu hệ thống giám sát chất lượng của ngành y tế được thực hiện đúng và hiệu quả, thì những sản phẩm không đạt tiêu chuẩn, gLuật sư Nguyễn Thanh Hàiả mạo nhãn mác hoặc không rõ nguồn gốc sẽ bị phát hiện từ sớm.
Từ góc độ pháp lý, vụ việc này không chỉ đơn thuần là một hành vi vi phạm hành chính hay hình sự của doanh nghiệp, mà còn là biểu hiện rõ nét của sự thiếu hiệu quả trong cơ chế phối hợp liên ngành.
Thay vì đưa ra các tuyên bố để phủ nhận trách nhiệm, các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ, rà soát lại toàn bộ quy trình kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm, đề xuất các phương án xủ lý kịp thời.
Còn trách nhiệm cụ thể, theo quan điểm của tôi, chúng ta cần đợi quá trình điều tra của cơ quan công an mới có thể xác định được rõ trách nhiệm cụ thể của từng cơ quan, từng cá nhân liên quan.
Đồng thời, Chính phủ nên xem xét sửa đổi các quy định pháp luật nhằm khắc phục tình trạng chồng chéo về thẩm quyền giữa các bộ, ngành.
- Như vậy, rõ ràng là đã có sự chồng chéo trách nhiệm trong công tác quản lý các mặt hàng. Điều này kéo theo tình trạng căng thẳng truyền bóng trách nhiệm, thưa ông?
Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Tình trạng chồng chéo trong trách nhiệm giữa các cơ quan quản lý nhà nước là một vấn đề tồn tại nhiều năm, không chỉ trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, mà còn ở nhiều lĩnh vực quản lý chuyên ngành khác. Đây là nguyên nhân dẫn đến việc "nhiều nơi quản nhưng không ai chịu trách nhiệm đến cùng", gây khó khăn trong thanh tra, giám sát và xử lý vi phạm.
Cụ thể, trong việc phối hợp trong hoạt động bảo đảm an toàn thực phẩm được quy định như sau (Điều 41 Nghị định 15/2018/NĐ-CP):
Bộ Y tế chủ trì xây dựng chương trình thông tin giáo dục truyền thông về an toàn thực phẩm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương và các bộ, ngành khác theo chức năng nhiệm vụ có trách nhiệm phối hợp với Bộ Y tế để thực hiện chương trình thông tin giáo dục truyền thông về an toàn thực phẩm.
Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương có trách nhiệm chủ trì xây dựng chương trình, kế hoạch và triển khai hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với các sản phẩm thuộc lĩnh vực được phân công quản lý, các bộ, ngành khác có trách nhiệm phối hợp.
Khi xảy ra ngộ độc thực phẩm, Bộ Y tế chịu trách nhiệm tổ chức cấp cứu, điều trị kịp thời cho người bị ngộ độc thực phẩm. Bộ quản lý chuyên ngành có trách nhiệm cung cấp đầy đủ hồ sơ, thông tin liên quan tới nguồn gốc thực phẩm nghi ngờ gây ngộ độc thuộc lĩnh vực được phân công quản lý; phối hợp với Bộ Y tế điều tra nguyên nhân và chủ trì trong việc truy xuất nguồn gốc và xử lý thực phẩm gây ngộ độc thuộc lĩnh vực được phân công quản lý.
Khi phát hiện sản phẩm thực phẩm thuộc lĩnh vực được phân công quản lý của bộ, ngành khác vi phạm và có nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng, Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với các bộ quản lý ngành thực hiện việc thanh tra, kiểm tra và kết luận.
- Vậy làm thế nào để giải quyết vấn đề này một cách triệt để?
Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Để xử lý tình trạng này, cần làm rõ 3 vấn đề sau: Thứ nhất, phân định rõ trách nhiệm chủ trì – phối hợp bằng văn bản pháp luật hoặc quy chế liên ngành.
Ví dụ, trong mỗi loại sản phẩm (Thực phẩm, thực phẩm chức năng, thuốc, mỹ phẩm…), cần xác định rõ cơ quan nào là đầu mối chịu trách nhiệm chính từ khâu cấp phép, hậu kiểm đến xử lý vi phạm và cơ quan nào là phối hợp, có quyền chia sẻ dữ liệu và cùng hành động khi có dấu hiệu vi phạm. Không để tình trạng đá bóng trách nhiệm khi sự việc xảy ra.
Thứ hai, thiết lập cơ chế chia sẻ dữ liệu quản lý và cảnh báo sớm liên ngành.
Hiện nay, thông tin về cơ sở sản xuất, doanh nghiệp vi phạm, sản phẩm bị thu hồi… vẫn rời rạc, chưa có hệ thống cảnh báo chung. Nếu xây dựng được cơ sở dữ liệu tập trung – liên thông giữa các bộ ngành và địa phương – thì việc phát hiện bất thường, kiểm soát đầu vào và ngăn chặn từ sớm sẽ hiệu quả hơn.
Thứ ba, tăng cường trách nhiệm cá nhân và kiểm điểm người đứng đầu
Nếu để xảy ra vi phạm nghiêm trọng kéo dài, cần xác định rõ đơn vị, cá nhân quản lý trực tiếp, tiến hành kiểm điểm trách nhiệm và xử lý hành chính theo quy định. Điều này sẽ giúp chấm dứt tình trạng "quản lý tập thể nhưng không ai chịu trách nhiệm cá nhân".
Trân trọng cảm ơn ông!
Vụ sữa giả 500 tỷ đồng: Bộ Công Thương nói trách nhiệm của Bộ Y tế
- Trung Quốc: Miễn thuế hàng công nghệ là 'bước nhỏ' sửa sai của Mỹ 14/04/2025 07:45
- Chân dung hai công ty sản xuất gần 600 loại sữa giả 12/04/2025 07:14
- Phá đường dây chế gần 600 loại sữa giả, thu lợi 500 tỷ đồng 12/04/2025 04:02
Khơi thông nguồn vốn: Điểm then chốt để thúc đẩy kinh tế tư nhân
(VNF) - Theo PGS.TS Nghiêm Thị Thà, Tổng thư ký Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam, hệ thống tài chính cần những cải cách mạnh mẽ để giúp doanh nghiệp tư nhân tiếp cận vốn thuận lợi, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của khu vực này.
'Đã đến lúc trả DN tư nhân về đúng vị trí mà họ xứng đáng được hưởng'
(VNF) - Nhìn nhận vai trò của kinh tế tư nhân ở thời điểm hiện tại, TS Bùi Thanh Minh - Phó giám đốc chuyên môn, Văn phòng Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) khẳng định, đã đến lúc cần trả doanh nghiệp tư nhân về đúng vị trí mà họ xứng đáng được hưởng và Nghị quyết 68 được xây dựng với một cách tiếp cận khác biệt
Phát triển kinh tế tư nhân: Chất lượng thể chế là yếu tố quyết định
(VNF) - Về sự phát triển của kinh tế tư nhân trong thời gian tới, TS Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, đánh giá thể chế là yếu tố quyết định.
Nghị quyết 68: 'Lệnh mở đường đã có, khó là ở khâu thực thi'
(VNF) - Ông Phạm Tấn Công - Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam nói, với Nghị quyết số 68 về kinh tế tư nhân thì "lệnh mở đường" đã có nhưng điều khó nhất ở thời điểm hiện tại nằm ở khâu thực thi, tức thể chế hoá Nghị quyết để đi vào cuộc sống.
TS Nguyễn Đình Cung: Tôi rất ấn tượng việc không hình sự hóa các quan hệ kinh tế
(VNF) - Nói về Nghị quyết 68, TS Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh, trong số các giải pháp, tôi rất ấn tượng với việc không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự.
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Đột phá thể chế, pháp luật để đất nước vươn mình'
(VNF) - VietnamFinance trân trọng giới thiệu toàn văn bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm với tựa đề: 'Đột phá thể chế, pháp luật để đất nước vươn mình'.
Sau sáp nhập, TP.HCM có thể tiệm cận Bangkok, Singapore?
(VNF) - TP.HCM mới sẽ vượt Kuala Lumpur và tiệm cận Bangkok về dân số lẫn kinh tế, hướng tới hình thành trung tâm đô thị - công nghiệp - cảng biển phát triển như Singapore, Thượng Hải.
Việt Nam ở đâu trên bản đồ tài chính châu Á?
(VNF) - Với định hướng xây dựng trung tâm tài chính, TS Nguyễn Tiến Chương cho rằng Việt Nam cần một lộ trình phát triển khôn ngoan, không sao chép máy móc mô hình của nước khác mà kết hợp linh hoạt để tạo lợi thế cạnh tranh riêng.
Phát triển tài chính cá nhân, gia đình và vai trò của nhà hoạch định tài chính cá nhân
(VNF) - Kinh tế tư nhân chính là người dân làm kinh tế vì sự phát triển của bản thân, gia đình và đất nước dựa trên nguồn vốn tài chính của cá nhân, gia đình và vốn vay từ nhiều nguồn.
90 ngày hoãn thuế: 'Khoảng thở' ngắn trong toan tính dài của ngành nông sản
(VNF) - Quyết định áp thuế đối ứng 46% của Mỹ với hàng hóa Việt Nam dù đã được tạm hoãn trong 90 ngày, nhưng vẫn là thách thức với các doanh nghiệp nông sản. Theo chuyên gia kinh tế Huỳnh Thị Mỹ Nương, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Đào tạo Lãnh đạo và Dịch vụ Phát triển Bền vững, đây là phép thử lớn cho năng lực ứng phó và tái định vị thị trường xuất khẩu của ngành nông sản Việt Nam.
Trung tâm tài chính quốc tế TP.HCM: Lợi thế của người đi sau
(VNF) - TP. HCM có cơ hội phát triển thành trung tâm tài chính quốc tế nếu biết tận dụng bài học từ các mô hình đi trước và phát huy hiệu quả nguồn lực sẵn có trong nước.
Nông sản Việt: Để đi xa cần chuẩn hóa và 'chơi' đúng luật
(VNF) - Theo chuyên gia kinh tế Huỳnh Thị Mỹ Nương, muốn giữ vững vị thế xuất khẩu và hình ảnh quốc gia, nông sản Việt không chỉ cần chuẩn hóa chất lượng, ứng dụng công nghệ, mà còn phải được bảo vệ bằng một hệ thống chính sách chủ động, đủ sức ứng phó với làn sóng bảo hộ thương mại toàn cầu.
‘Cải cách thể chế không chỉ cắt bớt thủ tục mà phải giảm chi phí’
(VNF) - Nếu một thể chế không tốt có nguy cơ tạo những rào cản tác động đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy, cải cách thể chế không chỉ là cắt giảm thủ tục hành chính mà còn là cắt giảm chi phí tuân thủ.
Thuế quan của Mỹ: 'Mức hợp lý để DN Mỹ tại Việt Nam hoạt động hiệu quả'
(VNF) - Ông Lê Khánh Lâm - Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kiểm toán & Tư vấn RSM Việt Nam cho rằng, 10 - 12% mức thuế suất hợp lý để ngay cả công ty Mỹ tại Việt Nam cũng vận hành một cách hiệu quả
'Nguồn lực đầu tư dài hạn phải đến từ tư nhân'
(VNF) - Nhấn mạnh không thể lấy đầu tư công làm động lực tăng trưởng dài hạn, PGS.TS Phạm Thế Anh cho rằng nguồn lực đầu tư trong dài hạn phải đến từ khu vực tư nhân.
Mỹ hoãn áp thuế 90 ngày: Thời hạn ngắn cho những giải pháp dài hạn
(VNF) - Chuyên gia cho rằng, 90 ngày hoãn thuế của Mỹ đối với Việt Nam là “thời cơ vàng” để cả chính phủ và doanh nghiệp tận dụng, có sự chuẩn bị cho những giải pháp ứng phó dài hạn.
Mỹ áp thuế 46%: 'Phép thử năng lực thích ứng của xuất khẩu Việt Nam'
(VNF) - Luật sư TS.Phan Hoài Nam - Tổng giám đốc Công ty Tư vấn W&A cho rằng, mức thuế 46% là một tín hiệu cảnh báo nghiêm trọng về tính dễ tổn thương của mô hình tăng trưởng dựa trên xuất khẩu của Việt Nam. Đây cũng là một phép thử quan trọng cho năng lực thích ứng và bản lĩnh chuyển mình của cả hệ thống xuất khẩu Việt Nam.
Mỹ áp thuế đối ứng 46% với Việt Nam: Đến lúc thúc đẩy nội địa hóa
(VNF) - Đại diện doanh nghiệp cho rằng khi thị trường Mỹ áp thuế cao hơn, lòng tin của doanh nghiệp nội địa Việt Nam càng phải vững vàng để thích ứng và phát triển.
Thuế đối ứng của Mỹ: 'Cơ hội Việt Nam tái cấu trúc chiến lược xuất khẩu'
(VNF) - Mức thuế đối ứng 46% của Mỹ nếu thực thi sẽ sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu và mục tiêu tăng trưởng GDP hàng hoá Việt Nam. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm "vàng" mở ra cơ hội để tái cấu trúc xuất khẩu theo hướng bền vững, nâng cao giá trị và làm chủ chuỗi cung ứng.
Mỹ áp thuế 46% với hàng Việt: 'Cơ hội để các DN mở rộng thị trường'
(VNF) - TS. Phan Phương Nam cho rằng Việt Nam không nên quá phụ thuộc vào thị trường Mỹ mà cần tập trung khai thác các thị trường tiềm năng khác.
'Nhiều quy định chưa tạo động lực cho kinh tế tư nhân tăng trưởng'
(VNF) - GS-TS. Vũ Minh Khương - Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore nhấn mạnh, cần có tầm nhìn chiến lược dài hạn từ nay đến năm 2030 – 2045 nhằm tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển bền vững. Hiện nay, việc quản lý chủ yếu thiên về kiểm soát tuân thủ quy định, trong khi nhiều quy định này chưa thực sự tạo động lực cho tăng trưởng trong tương lai.
Lấn biển Đà Nẵng: Muốn phát triển phải đánh đổi
(VNF) - Theo PGS. TS. Trần Đình Thiên, việc lấn biển phải đặt trong câu chuyện muốn phát triển thì phải đánh đổi. Định hướng lấn biển để có không gian phát triển phải nghĩ một cách tích cực, đừng để mất cơ hội của Đà Nẵng và cũng là cơ hội của đất nước.
'Tăng trưởng cao có lan tỏa đến người dân khi vẫn thắt chặt chi tiêu?'
(VNF) - Theo ông Võ Hoàng Hải - Phó Tổng Giám đốc Nam Á Bank, sự tăng trưởng trong GDP có lan tỏa được đến người dân không khi họ vẫn thắt chặt chi tiêu, tỷ lệ nợ đối với tiêu dùng cá nhân còn rất hạn chế?
'DN tư nhân phải tạo áp lực thay đổi chính sách, không chỉ xin – cho'
(VNF) - PGS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng: Cộng đồng doanh nghiệp tiên phong cần có thêm nhiều ý kiến đóng góp phát triển doanh nghiệp dân tộc.Đã đến lúc khu vực doanh nghiệp tư nhân phải tạo ra áp lực thay đổi chính sách, chứ không chỉ dừng lại ở việc "xin – cho".
Khơi thông nguồn vốn: Điểm then chốt để thúc đẩy kinh tế tư nhân
(VNF) - Theo PGS.TS Nghiêm Thị Thà, Tổng thư ký Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam, hệ thống tài chính cần những cải cách mạnh mẽ để giúp doanh nghiệp tư nhân tiếp cận vốn thuận lợi, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của khu vực này.
Ngắm cung đường ven biển 115km tuyệt đẹp ở miền Trung
(VNF) - Tuyến đường ven biển dài hơn 115km qua tỉnh Bình Định đang dần hình thành với nhiều đoạn đã đưa vào khai thác, không chỉ tạo nên trục kết nối giao thông liên vùng giữa Quảng Ngãi và Phú Yên, mà còn mở ra không gian phát triển kinh tế - du lịch cho khu vực.